GNU/Linux, modern bilgisayar kullanıcıları için güvenilirlik, esneklik ve özgürlük sunan açık kaynak kodlu bir işletim sistemidir. Daha az kaynak tüketir, daha güvenlidir ve sizin bilgilerinizi alıp başka yerlere göndermez. Ama en önemlisi kullandığınız linux dağıtımı tamamen sizindir istediğiniz gibi istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz(bkz: Arch Linux). Windows gibi işletim sistemlerinde çoğu özelleştirme için 3. parti yazılımlar veya farklı yollar izlemeniz gerekir.
1. Güvenlik ve Stabilite
GNU/Linux, güvenlik ve stabilize açısından diğer işletim sistemlerine göre daha üstündür. Açık kaynak kodlu yapısı, sürekli olarak geliştirilmeye açık olması ve binlerce geliştiricinin katkıda bulunması nedeniyle hızlı güvenlik düzeltmeleri sağlar. Baktığınızda linux çekirdeği şuan githubda herkese açık bir şekilde topluluk ile beraber sürekli geliştiriliyor ve kullanılıyor. Bu da kullanıcıların bilgisayarlarını daha güvende tutmalarını ve güvenlik açıklarının hızlıca giderilmesini sağlar.
2. Özgür Yazılım ve Lisanslama
GNU/Linux, özgür yazılım felsefesine bağlıdır ve kullanıcılara tam anlamıyla özgürlük sunar. Bu özgürlüğü sağlamak için kullanılan en yaygın lisanslardan biri GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL)’dır. GNU GPL(The GNU General Public License), kullanıcılara beş temel özgürlüğü garanti eder:
- Yazılımı çalıştırma özgürlüğü: Yazılımı herhangi bir amaç için çalıştırma özgürlüğüne sahipsiniz.
- Yazılımın kaynak koduna erişim özgürlüğü: Yazılımın kaynak koduna erişebilir ve inceleyebilirsiniz.
- Yazılımı dağıtma özgürlüğü: Yazılımı kopyalayabilir, arkadaşlarınıza verebilir ve topluluğunuzla paylaşabilirsiniz.
- Yazılımı değiştirme özgürlüğü: Yazılımın kaynak kodunu değiştirerek ihtiyaçlarınıza uygun hale getirebilirsiniz.
- Yazılımın türetilmiş işlerini de özgürce dağıtma özgürlüğü: Değiştirilmiş veya türetilmiş yazılımları özgürce dağıtarak topluluğa katkıda bulunabilirsiniz.
GNU GPL, yazılımın özgürlüğünü korumak ve paylaşımını teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır. Bu lisans, açık kaynaklı yazılımların gelişimine katkıda bulunan birçok projede kullanılır ve kullanıcıların yazılımlarını özgürce kullanmalarını sağlar.
3. Farklı Dağıtımlar ve Çeşitlilik
GNU/Linux, birçok farklı dağıtım altında sunulur. Ubuntu, Fedora, Debian, CentOS, openSUSE ve daha birçok popüler dağıtım, kullanıcıların ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre seçenekler sunar. Kullanıcı dostu dağıtımlardan ileri düzey geliştirici odaklı dağıtımlara kadar geniş bir yelpaze mevcuttur. Burada temel farklar paket yöneticilerinden gelir. Debian ve Ubuntu ‘apt(Advanced package tool)’ kullanırken, centos ve rocky linux rpm(Red Hat Package Manager) kullanır. Paket yönetimine ileride anlatacağım.
4. Ücretsiz ve Ekonomik
GNU/Linux, ücretsiz olarak kullanılabilir ve herkes tarafından indirilebilir. Diğer işletim sistemleri için ödemeniz gereken lisans ücretlerine kıyasla önemli bir maliyet avantajı sunar. Ayrıca, GNU/Linux’un düşük donanım gereksinimleri nedeniyle eski veya düşük özellikli bilgisayarlarda bile verimli bir şekilde çalışabilmesi, daha uzun ömürlü bir donanım kullanımı sağlar.
5. Geniş Topluluk Desteği
GNU/Linux’un yaygın kullanımı, geniş bir topluluk desteği anlamına gelir. Kullanıcılar, çevrimiçi forumlar, tartışma grupları ve belgelendirme kaynakları aracılığıyla yardım ve destek alabilirler. Topluluk desteği, sorunlarınızı hızlıca çözmenize yardımcı olur ve GNU/Linux kullanımını daha keyifli hale getirir.
Popüler Dağıtımlar ve Kullanım Alanları
- Ubuntu: Kullanıcı dostu bir dağıtım olması nedeniyle genellikle yeni başlayanlar tarafından tercih edilir. Hem masaüstü hem de sunucu sürümleri bulunur.
- Fedora: Yenilikçi ve güncel sürümleriyle bilinen Fedora, özellikle geliştiriciler ve ileri düzey kullanıcılar tarafından tercih edilir.
- Debian: Stabilite ve güvenlik odaklı bir dağıtımdır. Linux tabanlı birçok diğer dağıtımın temel alındığı bir kaynaktır.
- CentOS: Özellikle sunucu alanında yaygın olarak kullanılır ve güvenilir, stabil bir performans sunar(Maalesef artık desteklenmiyor.).
- openSUSE: Hem masaüstü hem de sunucu sürümleriyle kullanılabilen openSUSE, kullanıcı dostu bir ara yüz sunar.
- Arch Linux: 11 Mart 2002 tarihinde Judd Vinet tarafından başlatılmıştır. Judd Vinet, bu dağıtımı oluştururken kullanıcıların daha basit ve özelleştirilebilir bir Linux deneyimi yaşamasını hedeflemiştir. O tarihten itibaren Arch Linux, geliştiriciler ve topluluk üyeleri tarafından aktif bir şekilde desteklenerek geliştirilmeye devam etmektedir.
GNU/Linux’un avantajları ve farklı popüler dağıtımların kullanım alanları, kullanıcılarına özgürlük, güvenlik ve esneklik sunarak modern bir işletim sistemi deneyimi yaşamalarını sağlar. Bu dağıtımlardan birini seçmekte zorlanıyorsanız distrowatch.com sitesinden en çok kullanılan dağıtımlara bakabilirsiniz veya Yusuf İpek‘in Linux Dağıtım İnceleme Videoları serisine bakabilirsiniz. Bundan hariç çok güzel Linux ve teknoloji gündemi ile ilgili videolar paylaşıyor.