GNU/Linux işletim sisteminde kabuk (shell) kullanarak temel komutları ve komutlarda kullanılan temel seçenekleri öğrenmeye başlayacağız. Kabuk, kullanıcıların işletim sistemiyle etkileşim kurmasını sağlayan arayüzdür ve komut satırını kullanarak birçok işlemi gerçekleştirebiliriz. Haydi, kabukta ilk adımlarımıza başlayalım ve komutların temel seçeneklerini öğrenelim. Diğer konuları ‘GNU/Linux Öğrenme Yolculuğu‘ bu adresten ulaşabilirsiniz.
İlk olarak pwd ve whoami ile başlamak istiyorum bu iki komutu bol bol kullanacağınızı düşünüyorum özellikle pwd.
pwd : hangi dizinde (klasörde) olduğunuzu bulmak için kullanılır.
$root@muratakpinar:/etc/nginx
/etc/nginx
whoami : mevcut kullanıcının hangi kimlikle çalıştığını gösteriyor.
whoami
1. "ls" Komutu ve Seçenekleri
"ls" komutu, mevcut dizindeki dosya ve dizinleri listelemek için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
ls
Ancak, "ls" komutunda farklı seçenekleri kullanarak daha fazla bilgi alabiliriz. Örneğin:
"-l" seçeneği ile detaylı listeleme yapabiliriz, "-a" seçeneği ile gizli dosyaları da listeleme yapabiliriz. Daha fazlası için "-all" bununla bütün bir şekilde döküm alırsınız. Bu tür parametreleri "MAN" bakarak daha fazla seçeneği öğrenebiliriz. Yada "--help" kullanarak yardım alabilirsiniz.
ls --help
Ekran Çıktısı
ls --help
Usage: ls [OPTION]... [FILE]...
List information about the FILEs (the current directory by default).
Sort entries alphabetically if none of -cftuvSUX nor --sort is specified.
Mandatory arguments to long options are mandatory for short options too.
-a, --all do not ignore entries starting with .
-A, --almost-all do not list implied . and ..
--author with -l, print the author of each file
-b, --escape print C-style escapes for nongraphic characters
--block-size=SIZE with -l, scale sizes by SIZE when printing them;
e.g., '--block-size=M'; see SIZE format below
-B, --ignore-backups do not list implied entries ending with ~
-c with -lt: sort by, and show, ctime (time of last
modification of file status information);
with -l: show ctime and sort by name;
otherwise: sort by ctime, newest first
-C list entries by columns
--color[=WHEN] colorize the output; WHEN can be 'always' (default
if omitted), 'auto', or 'never'; more info below
-d, --directory list directories themselves, not their contents
-D, --dired generate output designed for Emacs dired mode
-f do not sort, enable -aU, disable -ls --color
-F, --classify append indicator (one of */=>@|) to entries
--file-type likewise, except do not append '*'
--format=WORD across -x, commas -m, horizontal -x, long -l,
single-column -1, verbose -l, vertical -C
--full-time like -l --time-style=full-iso
-g like -l, but do not list owner
--group-directories-first
group directories before files;
can be augmented with a --sort option, but any
use of --sort=none (-U) disables grouping
-G, --no-group in a long listing, dont print group names
-h, --human-readable with -l and -s, print sizes like 1K 234M 2G etc.
--si likewise, but use powers of 1000 not 1024
-H, --dereference-command-line
follow symbolic links listed on the command line
--dereference-command-line-symlink-to-dir
follow each command line symbolic link
that points to a directory
--hide=PATTERN do not list implied entries matching shell PATTERN
(overridden by -a or -A)
--hyperlink[=WHEN] hyperlink file names; WHEN can be "always"
(default if omitted), "auto", or "never"
--indicator-style=WORD append indicator with style WORD to entry names:
none (default), slash (-p),
file-type (--file-type), classify (-F)
-i, --inode print the index number of each file
-I, --ignore=PATTERN do not list implied entries matching shell PATTERN
-k, --kibibytes default to 1024-byte blocks for disk usage;
used only with -s and per directory totals
-l use a long listing format
-L, --dereference when showing file information for a symbolic
link, show information for the file the link
references rather than for the link itself
-m fill width with a comma separated list of entries
-n, --numeric-uid-gid like -l, but list numeric user and group IDs
-N, --literal print entry names without quoting
-o like -l, but do not list group information
-p, --indicator-style=slash
append / indicator to directories
-q, --hide-control-chars print ? instead of nongraphic characters
--show-control-chars show nongraphic characters as-is (the default,
unless program is 'ls' and output is a terminal)
-Q, --quote-name enclose entry names in double quotes
--quoting-style=WORD use quoting style WORD for entry names:
literal, locale, shell, shell-always,
shell-escape, shell-escape-always, c, escape
(overrides QUOTING_STYLE environment variable)
-r, --reverse reverse order while sorting
-R, --recursive list subdirectories recursively
-s, --size print the allocated size of each file, in blocks
-S sort by file size, largest first
--sort=WORD sort by WORD instead of name: none (-U), size (-S),
time (-t), version (-v), extension (-X)
--time=WORD with -l, show time as WORD instead of default
modification time: atime or access or use (-u);
ctime or status (-c); also use specified time
as sort key if --sort=time (newest first)
--time-style=TIME_STYLE time/date format with -l; see TIME_STYLE below
-t sort by modification time, newest first
-T, --tabsize=COLS assume tab stops at each COLS instead of 8
-u with -lt: sort by, and show, access time;
with -l: show access time and sort by name;
otherwise: sort by access time, newest first
-U do not sort; list entries in directory order
-v natural sort of (version) numbers within text
-w, --width=COLS set output width to COLS. 0 means no limit
-x list entries by lines instead of by columns
-X sort alphabetically by entry extension
-Z, --context print any security context of each file
-1 list one file per line. Avoid '\n' with -q or -b
--help display this help and exit
--version output version information and exit
.
.
2. "cd" Komutu ve Seçenekleri
"cd" komutu, çalışma dizinini değiştirmek için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
cd dizin-ismi
cd / # Kök dizinine gider
cd ~ # Home dizinine gider
Ancak, "cd" komutunda da farklı seçenekleri kullanabiliriz. Örnek olarak bir üst dizine gitmek için ". ." iki nokta kullanabiliriz(Tek nokta '.' bulunduğumuz dizini ifade eder, iki nokta '. .' bir üst dizini ifade eder).
Home dizinine gitmek içinse tilde '~' kullanabiliriz.
Kök dizinine gitmek için '/' ifadesini kullanabilirsiniz.
3. "mkdir" Komutu ve Seçenekleri
"mkdir" komutu, yeni bir dizin(Klasör) oluşturmak için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
mkdir yeni-dizin
4. "rm" Komutu ve Seçenekleri
"rm" komutu, dosyaları veya dizinleri silmek için kullanılır. Ancak dikkat edilmelidir, silinen dosyalar geri dönüşü olmayacak şekilde kalıcı olarak silinir. Temel kullanımı şu şekildedir:
rm dosya.txt
rmdir dizin1
Dizin silmek içinse 'rmdir' komutu kullanıyoruz. Fakat içi dolu bir dizini silerken '-r' parametresi kullanılır. Fakat bunun bence en rahat kullanımı;
rm dosya-veya-dizin-ismi -rf
Burada '-rf' parametresini en sona ekliyorum bunu bence alışkanlık haline getirin. Neden derseniz 'rm -rf' yazdınız silmek istediğiniz dosya isim benzerliği olan başka bir dosya daha var yanlışlıkla onu yazabilirsiniz ve 'enter' tuşuna bastığınızda geri dönüşü olmaz.
5. "mv" Komutu ve Seçenekleri
"mv" komutu, dosya ve dizinleri taşımak veya adlandırmak için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
mv eski-dosya.txt yeni-dizin/
Bir dosyanın veya dizinin ismini değiştirmek içinde 'mv' komutu kullanabiliriz. Fakat şunu unutmayın bu konu ileride olacak fakat burada biraz değinmek istiyorum. Bir kullanıcının oluşturduğu dosyayı sahipliği o kullanıcıya ait olarak yaratılır. Siz 'root' kullanıcısı ile bu dosyayı taşıdığınızda sahipliği 'root' geçer bunu önlemek için '-p' preserve parametresini kullanıyoruz. Böylece dosya sahiplikleri etkilenmeden taşıma veya kopyalama işlemleri yapabilirsiniz.
6. "cp" Komutu ve Seçenekleri
"cp" komutu, dosyaları ve dizinleri kopyalamak için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
cp dosya.txt yeni-dizin/
7. "cat" Komutu ve Seçenekleri
"cat" komutu, dosya içeriğini ekrana yazdırmak için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
cat dosya.txt
8. "echo" Komutu ve Seçenekleri
"echo" komutu, metinleri veya değişkenleri ekrana yazdırmak için kullanılır. Temel kullanımı şu şekildedir:
echo Merhaba Dünya!
'-e' seçeneği ile kaçış karakterlerini yorumlayabiliriz:
echo -e "Birinci Satır\nikinci satır."
GNU/Linux Kabuk Komutlarıyla Yolculuğunuz Başlasın!
GNU/Linux işletim sisteminde kabuk kullanarak temel komutları ve komutlarda kullanılan temel seçenekleri keşfettiniz. Artık işletim sistemi ile etkileşim kurma konusunda ilk adımlarınızı attınız. Kabuk komutları, Linux'un güçlü ve esnek dünyasına giriş kapısıdır ve bu yolculukta birçok şey öğreneceksiniz.
Ancak, unutmayın ki Linux dünyası sonsuz bir keşif alanıdır. Kabukta daha fazla komut ve seçenek, programlama, ağ yönetimi ve daha pek çok konu keşfedeceksiniz. Öğrenme süreciniz boyunca sabırlı olun ve merakınızı kaybetmeyin.
Bunun yanı sıra unutmayın ki yardım almaktan çekinmeyin. Linux içinde 'man' komutu veya google gibi arama motorlarını kullanabilirsiniz. Yapay zeka daha hızlı olabiliyor tabi. Bir şeyi nasıl yapacağınızı bilmiyorsanız bunu bir kaç arama sonrası çok kolay bir şekilde öğrenebilirsiniz. Özellikle çoğu sorunuzun cevabını Stack Overflow'da bulabileceğinizi düşünüyorum.