GNU/Linux’u keşfetmek, bilgisayar dünyasında yolculuğa başlamak isteyenler için harika bir adımdır. GNU/Linux’un temel kabuk kavramlarına bir bakış atarak, yeni başlayanlar için temel bilgiler sağlayacağız.
1. Kabuk (Shell) Nedir?
Kabuk (Shell), GNU/Linux sistemlerinde ve diğer işletim sistemlerinde kullanıcıların komutlar yazarak işletim sistemiyle etkileşimde bulunmalarını sağlayan bir arayüzdür. Kabuk, kullanıcıların komutları girerek dosyaları yönetebilir, uygulamaları çalıştırabilir, ağ bağlantılarını yönetebilir ve birçok işlemi gerçekleştirebilirler. Bir tür komut yorumlayıcısı olarak düşünülebilir.
Kullanıcı bir komutu girip enter tuşuna bastığında, kabuk bu komutu alır, yorumlar ve işletim sistemi çekirdeğine yönlendirir. Çekirdek, komutun gerçekleştirilmesi için gerekli olan işlemleri yürütür ve sonucu kabuğa geri gönderir. Kabuk, sonucu kullanıcıya geri bildirerek, komutun başarılı bir şekilde çalıştığını veya hata mesajı içerdiğini bildirir;
stdin: Standart girdi anlamına gelir.
stdout: Standart çıktı anlamına gelir.
stderr: Standart hata anlamına gelir.
Kabuk, kullanıcıların işletim sistemiyle etkileşime geçmesini sağlayarak, grafiksel kullanıcı arayüzüne ihtiyaç duymadan, komut satırından işletim sistemi ve uygulamaları yönetmelerine imkan tanır. Bu, sistem yöneticilerinin ve geliştiricilerin daha güçlü ve etkili işlemler gerçekleştirmelerine yardımcı olur.
Kabuk, açık kaynaklı ve özgür yazılım felsefesine bağlı olarak geliştirilen bir bileşen olup, GNU/Linux ve diğer Unix benzeri işletim sistemlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Yeni başlayanlar için kabuk kullanımı başlangıçta biraz karmaşık görünebilir, ancak zamanla alışarak ve temel kabuk kavramlarını öğrenerek, işletim sistemiyle daha etkili bir şekilde çalışmak mümkündür. Kabuk kullanımı, GNU/Linux dünyasında kendinizi daha da yetkin hale getirerek, bilgisayar dünyasındaki keşifleri ve deneyimleri artırmanıza olanak tanır.
2. Kabuk Türleri
GNU/Linux’ta farklı kabuk türleri bulunur, ancak en yaygın kullanılanları Bash (Bourne Again SHell), Zsh (Z Shell), Ksh (Korn SHell) ve Fish (Friendly Interactive SHell) şeklindedir. Yeni başlayanlar için Bash, standart kabuk olarak sıklıkla kullanılır ve genellikle tercih edilir.
3. Temel Kabuk Kavramları
Komutlar: Kabuk, kullanıcıların bilgisayar üzerindeki işlemleri gerçekleştirebilmeleri için kullanacakları komutları bekler. Örneğin, “ls” komutu dizindeki dosyaları listelerken, “cd” komutu kullanıcının dizinleri değiştirmesini sağlar.
Parametreler ve Argümanlar: Komutlarla birlikte kullanıcılar, komutun nasıl çalışacağını belirlemek için parametreler ve argümanlar ekler. Parametreler genellikle komutun nasıl çalışacağını belirlerken, argümanlar işlem yapılacak dosyaları veya dizinleri belirtir.
Dizin (Directory): Dizin, dosyaların veya diğer dizinlerin saklandığı klasörlerdir. Bir dosyanın veya dizinin tam yolunu belirtmek için mutlak yol kullanılırken, mevcut dizini temel alan bir yol belirtmek için bağıl yol kullanılır.
Dosya İzinleri: Her dosya ve dizin, sahibine, gruplara ve diğer kullanıcılara karşı belirli izinlere sahip olabilir. İzinler, bir dosyanın okunabilir, yazılabilir veya çalıştırılabilir olup olmadığını belirler.
4. Yardım Almak
GNU/Linux kabuğunda yardım almak için “man” komutunu kullanabilirsiniz. ‘Ünlü birini de dediği gibi ”Bana bakma man‘a bak.” Bunun yanı sıra arama motorları ve chatgpt kullanmanızı öneririm. Çok hızlı ve doğru sonuçlar veriyor.